WYGRANA SĄDOWA
W przypadku wygranego procesu sądowego i końcowego rozliczenia z bankiem w drodze potrącenia albo na podstawie porozumienia tzw. kompensacyjnego nie można mówić o przychodzie podlegającym opodatkowaniu, ponieważ Kredytobiorca otrzymuje zwrot świadczeń nienależnych (wcześniej wpłaconych przez Kredytobiorcę własnych środków) a pojęcie przychodu wiąże się z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, do którego nie doszło jest to bowiem tylko zwrot kwot, które wcześniej Kredytobiorca zapłacił bankowi.
Nie dochodzi do zwolnienia z długu lecz do zwrotu zasądzonych kwot. W przypadku zwrotu świadczenia na podstawie nieważnej umowy kredytowej kredytobiorca otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo. Tym samym, Kredytobiorca nie ma obowiązku rozliczenia tych środków dla celów podatkowych.
Powyższe stosuje się również do kwot nie objętych powództwem (np. wpłaconych w trakcie procesu) stanowiących zwrot zapłaconych bankowi kwot.
ODSETKI
Co do odsetek – w przypadku gdy bank wyrokiem został zobowiązany do zwrotu nadpłaconej kwoty kredytu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie wskazuję, że w przeszłości zdarzały się interpretacje, ze stanowią one przychód kredytobiorcy i należy je wykazać w zeznaniu rocznym.
Zgodnie jednak z pismem z dnia 17 listopada 2023 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 0115-KDIT3.4011.613.2023.1.DP uznał, że zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odsetki otrzymane od banku po unieważnieniu kredytu nie są opodatkowane (wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku).
Zgodnie z pismem z dnia 18 października 2024 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 0115-KDIT3.4011.621.2024.2.RS otrzymane od Banku kwoty, zasądzone tytułem zwrotu nienależnie wpłaconych środków, również w sytuacji uznania części postanowień umowy za nieważne (przewalutowanie), nie spowodują po stronie Kredytobiorcy powstania przysporzenia majątkowego.
Skoro na skutek wyroku Kredytobiorca otrzyma zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat udzielonego kredytu, to Kredytobiorca otrzyma środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z własnych środków Kredytobiorcy. Kwota otrzymana na podstawie wyroku nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w majątku Kredytobiorcy.
Tym samym, zwrot przez Bank kwoty nienależnie uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu, nie będzie stanowił dla Kredytobiorcy przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Stosownie zaś do art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Zgodnie z interpretacją,odsetki za opóźnienie, które dotyczą zasądzonej od Banku na rzecz Kredytobiorcy kwoty stanowiącej świadczenie niepodlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym będą podlegały zwolnieniu od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji w związku z ich wypłatą nie powstanie u Kredytobiorcy zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zatem, w świetle ww. interpretacji również odsetki za opóźnienie zwrotu nienależnie pobranych przez bank świadczeń na podstawie unieważnionej przez sąd umowy kredytu dotyczą świadczenia niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
UGODA – UMORZENIE DŁUGU
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102) w przypadku kredytów na zakup jednego mieszkania (jedna inwestycja mieszkaniowa) przez jedno gospodarstwo domowe przed 2015 rokiem zabezpieczonych hipoteką Kredytobiorca korzysta z zaniechania poboru podatku.
Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:
1) udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz
2) zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz
3) zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:
Zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.
Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:
a) nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,
b) nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,
c) nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,
d) budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,
e) rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego
– położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.
Zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. rozporządzenia). Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.
Podsumowanie
Otrzymana kwota należności głównej z tytułu nieważnej umowy kredytu frankowego, będąca zwrotem nienależnie pobranych przez bank świadczeń, nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Natomiast kwota otrzymanych odsetek ustawowych za opóźnienie tego zwrotu korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Kredytobiorca nie ma obowiązku wykazywania otrzymanych kwot w zeznaniu rocznym, ani informowania w jakikolwiek sposób urzędu skarbowego o dokonanej transakcji. (Por. Pismo z dnia 4 czerwca 2024 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej0112-KDIL2-1.4011.168.2024.2.KF Zwrot przez dłużnika wierzytelności z odsetkami nieopodatkowany na gruncie PIT; Pismo z dnia 5 czerwca 2024 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 0112-KDIL2-1.4011.329.2024.2.MKA Ustalenie skutków podatkowych unieważnienia umowy kredytowej).
W przypadku zawarcia ugody z bankiem, na mocy której bank umarza kredytobiorcy dług, w przypadku kredytu na zakup jednego mieszkania (jedna inwestycja mieszkaniowa) przez jedno gospodarstwo domowe przed 2015 rokiem zabezpieczonych hipoteką, Kredytobiorca korzysta z zaniechania poboru podatku.
Zdjęcie: www.freepik.com
